Czym są międzyplony?

 

Międzyplon to roślina uprawiana pomiędzy głównymi plonami, wykorzystywana na paszę (zielonkę, siano, kiszonkę) lub jako zielony nawóz. Wyróżniamy trzy rodzaje międzyplonów: ozimy, ścierniskowy i wsiewka międzyplonowa. Międzyplon ścierniskowy jest uprawiany po uprawach, które szybko schodzą z pola, i zostaje zmulczowany lub przyorany późną jesienią lub pozostawiony na polu przez zimę jako roślina okrywowa. Międzyplon ozimy wysiewa się późnym latem lub wczesną jesienią, pozostawia przez zimę i zagospodarowuje wiosną, najczęściej jako zieloną paszę. Wsiewka międzyplonowa to roślina wysiewana razem z plonem głównym lub w trakcie jego wegetacji, pozostawiona na polu do jesieni tego samego roku po zbiorze plonu głównego.

 

Zalety uprawy międzyplonów

 

Międzyplony zyskują na popularności nie tylko ze względu na dopłaty w ramach ekoschematów, ale także z uwagi na ich korzystny wpływ na agroekosystemy. Wysokie ceny nawozów i niedobór obornika również przemawiają za ich włączeniem do płodozmianów. Głównym celem uprawy międzyplonów jest poprawa jakości gleby oraz stanu fitosanitarnego upraw. Stanowią one ważny element w zmianowaniach z przewagą zbóż, łagodząc negatywne skutki ich uprawy po sobie.

 

Korzyści z uprawy międzyplonów

 

Uprawa międzyplonów przynosi wiele korzyści, takich jak:

• Dostarczanie dodatkowej paszy dla zwierząt
• Poprawa struktury gleby dzięki rozbudowanemu systemowi korzeniowemu, który penetruje profil glebowy i rozluźnia warstwy gleby
• Wzbogacenie gleb w azot organiczny
• Zmniejszenie wymywania z gleby składników pokarmowych
• Zapobieganie przesuszeniu oraz erozji gleb
• Ograniczenie występowania chorób, szkodników i chwastów w uprawach

 

Międzyplony a programy proekologiczne

 

Realizacja ekoschematów wymaga utworzenia międzyplonu składającego się z co najmniej dwóch gatunków roślin z grup: zbóż, oleistych, pastewnych, bobowatych drobnonasiennych, bobowatych grubonasiennych oraz miododajnych. Mieszanka taka nie może być uprawiana jako plon główny na danym polu w kolejnym roku, ale można uprawiać pojedyncze gatunki wchodzące w jej skład. Można sporządzić ją samodzielnie lub zakupić gotowe kompozycje nasion. Wysiew mieszanek zwiększa szanse powodzenia uprawy, ponieważ komponenty różnie wykorzystują zasoby siedliska i tolerują niekorzystne warunki bądź ataki patogenów.

 

Jakie gatunki nadają się do uprawy w międzyplonie?

 

Gatunki oleiste

Do najczęściej wysiewanych w międzyplonach gatunków oleistych należą gorczyca biała, rzodkiew oleista, rzepak i rzepik. Gorczyca biała cieszy się dużą popularnością z uwagi na swoje małe wymagania co do stanowiska oraz właściwości fitosanitarne, w tym mątwikobójcze. Rzodkiew oleista, jako cenna roślina paszowa, szybko rośnie, zacieniając glebę i ograniczając wschody chwastów. 

 

Gatunki zbożowe

Żyto jest najczęściej uprawiane jako międzyplon ozimy, często w mieszance z wyką kosmatą. Gatunek ten dobrze znosi suszę i ma niewielkie wymagania glebowe, a także wykazuje działanie allelopatyczne, ograniczając wschody chwastów.

 

Rośliny miododajne

Gryka zwyczajna, zaliczana do zbóż rzekomych, szybko się rozrasta i wydziela substancje allelopatyczne, hamując wschody chwastów oraz ograniczając liczebność nicieni w glebie. Korzenie gryki uwalniają substancje, które potrafią rozkładać trudno przyswajalne formy fosforu i wapnia, co skutkuje zwiększeniem dostępności tych pierwiastków dla roślin uprawianych w kolejnych sezonach. Facelia błękitna, kolejna cenna roślina miododajna, redukuje zachwaszczenie i ogranicza występowanie mątwika burakowego w glebie.

 

Rośliny bobowate

Rośliny bobowate grubonasienne (groch, bobik, łubiny) i drobnonasienne (wyki, lucerny, seradela) dzięki symbiozie z bakteriami brodawkowymi wzbogacają glebę w azot. Posiadają silnie rozwinięty system korzeniowy, który penetruje glebę na duże głębokości, skąd pozyskuje trudno dostępne składniki.

 

Co zasiać na poplon i kiedy?

 

Termin zbioru plonu głównego

Dobór roślin do wysiewu w międzyplonie zależy od terminu zbioru plonu głównego. Po przedplonach wcześnie zbieranych, takich jak zboża czy rzepak, można wysiać słonecznik, łubin żółty lub bobik. Po przedplonach późno schodzących z pola, odpowiednie są gorczyca, rzodkiew oleista i facelia błękitna.

 

Warunki pogodowe

Planując wysiać międzyplon, należy uwzględnić aktualny i prognozowany przebieg pogody. Rośliny bobowate, takie jak groch i bobik, źle znoszą deficyt wody, zwłaszcza w okresie wschodów. W warunkach suszy dobrze radzi sobie słonecznik, seradela i facelia.

 

Warunki glebowe

Warunki glebowe również decydują o przydatności do uprawy w międzyplonie. Na słabszych glebach dobrze sprawdzą się gorczyca biała, łubin żółty i biały, żyto, seradela, facelia oraz gryka. Na gleby średnie nadają się łubin wąskolistny, słonecznik i peluszka, natomiast na cięższe - bobik, wyka jara, rzepak i rzepik.

 

 

Podsumowanie

Wybór odpowiednich gatunków do uprawy w międzyplonie zależy od wielu czynników, takich jak termin zbioru plonu głównego, warunki pogodowe i glebowe.
 

Międzyplon ozimy, w ramach realizacji ekoschematów, powinien być wysiany między 1 lipca a 1 października i pozostawiony na polu przynajmniej do 15 lutego. Po 15 listopada można go zmulczować. Międzyplon ścierniskowy wysiewa się w okresie od 1 lipca do 20 sierpnia, a na polu pozostawia co najmniej do 15 października lub przez 8 tygodni od wysiewu przy podejściu indywidualnym. Wsiewki śródplonowe muszą być utrzymywane przez minimum 8 tygodni od zbioru uprawy głównej lub do momentu wysiewu kolejnej rośliny w plonie głównym.
 

Międzyplony nie tylko wspomagają agroekosystemy, ale także przyczyniają się do poprawy jakości gleby, zwiększenia jej żyzności oraz ograniczenia występowania chorób i szkodników.